Dit schrijft Het
Financieele Dagblad vrijdag 9 april.
Gisteren kwam de adviesprijs voor een liter benzine uit op euro 1,59, dicht
bij het record van euro 1,68 uit 2008. Lpg-rijders zijn nog harder
getroffen. Hun brandstof is uitgekomen op euro 0,71 per liter, nog maar twee
cent verwijderd van het record uit de zomer van 2008.
Opvallend genoeg stijgt de dieselprijs een stuk minder hard, hoewel diesel
twee jaar geleden juist het snelste steeg. En de olieprijs is nog lang niet
op het niveau van de vorige piek. De antwoorden op vijf vragen over de
prijsvorming.
1. Waarom stijgt vooral de prijs van een liter benzine, en die van diesel
minder?
Omdat de vraag naar diesel is afgenomen. Door de economische crisis maken
juist dieselauto’s minder kilometers. Veel vrachtwagens staan nog stil,
terwijl particulieren met hun benzineauto’s gewoon op pad gaan. Volgens de
laatste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek daalde de vraag
naar diesel vorig jaar met ruim 5 procent, terwijl consumenten bijna 1
procent meer benzine tankten. De vraaguitval verklaart niet het hele
prijsverschil, zegt Erik de Vries, directeur van Nove, een
brancheorganisatie voor zelfstandige brandstofhandelaren. "Het zal ook
te maken hebben met de contracten die handelaren nu afsluiten. En misschien
met de capaciteit van raffinaderijen. Maar de silo’s zijn nog vol, dus een
gebrek is er niet."
2. De olieprijs zit nog niet op recordhoogte. Vanwaar dan de hoge
brandstofprijs?
Omdat benzine bij de vorige piek eigenlijk nog te goedkoop was, stelt Paul van
Selms, medeoprichter van consumentenorganisatie United Consumers, dat
wekelijks de benzineprijzen vergelijkt. "De olieprijs lag toen boven de
140 dollar per vat. Bij zo’n hoge prijs kan benzine eigenlijk niet slechts
euro 1,69 per liter kosten. De benzineprijs was ook zeker door de euro 2
gegaan als de olie langer op dat hoge prijsniveau was gebleven."
Ook de zwakke dollar speelt mee. Toen een vat olie zijn recordprijs haalde van
meer dan 140 dollar per vat, was een euro bijna 1,60 dollar waard.
Omgerekend naar euro's viel de hoge prijs dus wel mee. Nu de euro op $1,32
staat, werkt een hoge olieprijs harder door.
Bovendien heeft Nederland begin dit jaar de accijns op brandstoffen met 1,9
procent verhoogd. Deze belasting bestaat uit een vast bedrag per liter. De
brandstofprijs steeg begin dit jaar sowieso al licht.
3. Kunnen raffinaderijen niet meer benzine gaan produceren nu die vraag
stijgt?
Nauwelijks. Een raffinaderij kan maar een beperkte hoeveelheid benzine uit een
vat olie halen. Gemiddeld is een deel van een vat geschikt voor diesel, een
ander deel voor benzine en het restgas wordt gebruikt voor lpg. De
verhouding ligt redelijk vast. Meer benzine betekent dus vaak ook meer
diesel. Daarnaast zijn er niet zo veel raffinaderijen in Europa, waardoor de
flexibiliteit beperkt is.
4. Is de prijs van lpg ook gestegen doordat de vraag naar deze brandstof
sterk is toegenomen?
Nee, de vraag naar autogas daalde vorig jaar zelfs met 2%. Minder Nederlanders
lieten een installatie inbouwen, en door de crisis daalde ook de hoeveelheid
zakelijke kilometers op gas. Autogas had dus eerder goedkoper moeten worden.
Dat de prijs per liter desondanks sterk is gestegen, is volgens Erik de
Vries van Nove moeilijk te verklaren. 'Lpg heeft een behoorlijke knauw
gekregen vorig jaar. Maar ik weet niet precies waarom. Het is een heel ander
soort brandstof. In Saudi-Arabië fakkelen ze het gewoon af.'
5. Gaat benzine dit jaar door de grens van euro 2 per liter?
Dan moet de olieprijs wel heel veel stijgen. Zeker bij benzine bestaat de
prijs aan de pomp voor een groot deel uit een vast bedrag aan accijns. Een
stijging of een daling van de olieprijs werkt daardoor maar beperkt door.
Diesel is al een stuk gevoeliger voor de olieprijs, omdat het aandeel accijns
een stuk lager is. Daardoor kan het gebeuren dat diesel bij een hoge
olieprijs bijna net zo duur wordt als een liter benzine, zoals het geval was
ten tijde van de prijspiek in 2008.
Bovendien: als iets lastig is gebleken, dan is het wel het voorspellen van de
olieprijs. Bijna niemand zag aankomen dat de prijs van het record van 147
dollar in een halfjaar zou zakken naar 33 dollar. Vervolgens voorspelde het
Internationaal Energieagentschap (IEA) vorig jaar dat de olieprijs pas in
2020 weer op 100 dollar per vat zal uitkomen. Een prijs die nu al in de
buurt komt.
Paul van Selms van United Consumers waagt zich aan een andere prognose. 'Vorig
jaar is de benzineprijs het hele jaar onder de anderhalve euro gebleven', zegt hij. "Dit jaar zal hij daar het hele jaar boven blijven."
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl